Literati tradisyonèl ak ARTIK MARTIAL nan Vyetnam - Pati 1

Frape: 561

GAZ NGUYEN MANH

    Pa dezyèm mwatye nan 19yèm syèk la, lè envazyon an franse te kòmanse, primitif zam tradisyonèl yo te konbine avèk mouvman Arts masyal nan taktik gè geriya.

    Pandan Viet Minh epòkalyans kont Lafrans), zam ki pi primitif ak familye yo te baton banbou byen file. Sepandan, pandan peryòd sa a, zam ak eksplozif yo te plis oswa mwens mete nan sèvi ak yo. Espesyalman, anvayisè yo te itilize zam modèn tankou avyon, bato, elatriye, nan chan batay Indochina. Sòlda yo toujou pratike Arts masyal tankou nan peryòd feyodal la.

    Klasik teyorik militè tankou manyèl militè, taktik militè toujou egziste nan dinasti Nguyen la jiskaske anvayisè yo franse itilize taktik ak nouvo estrateji pandan istwa modèn ak kontanporen.

    An tèm de istwa a edikasyon, Vyetnam se yon peyi ki gen sistèm edikasyon bonè nan mond lan nan peyi Lachin (dapre Vandermeersch)¹. Te mond lan enfliyanse pa kilti Chinwa sou dè milye ane, pa mansyone kilti Ameriken an. Vyetnam tou te gen yon edikasyon avanse nan mond lan nan lwès Ewòp, ki anba enfliyans a kilti franse nan 19 an reta^th - bonè 20^th syèk.

    Toude sistèm edikasyon yo mansyone anwo a eritye de dominasyon de gwo peyi ki soti nan Lès ak nan Lwès. Yo nan lòd yo jwenn fondatè a pou la ansyen inivèsite, nou make non yo nan literati pwofesè Chu Van Yon² ak masyal pwofesè atis Tran Quoc Tuan³ (paske li te konpile manyèl militè yo ak konpetisyon Arts masyal).

    Koulye a, nou eseye etidye ansyen an literati ak Arts masyal. Premye a tout, se pou nou kòmanse yon tranch istwa, tankou koupe bwa nan planche-tablo, kòmanse nan istwa a nan la Nguyen dinasti dapre materyèl la Technique du peuple materyèl Annamite (Teknik moun ki an Nam la) pa Henri Oger⁴ aplike nan 1908-1909 nan Hanoi. Pami 4,577 desen bwaks ak Han Nom (Karaktè Chinwa ak karaktè klasik Vyetnamyen) anotasyon, nou te ka chwazi woodblocks miltip ki dekri elèv yo nan tan lontan an, lè pa te gen okenn envazyon franse ankò.

    Kit aprann literati or karate, elèv k ap aprann yo bezwen aprann Chinwa an premye. Imaj sa a se de timoun ki chita sou yon gwo bout bwa. Devan yo, pwofesè a te kenbe yon baton nan men lfigi 1).

    Nou ka wè timoun yo difisil-ap travay koube sou "trase"Lèt, kap pou pi devan pou jou a yo te ka vin mandarin. Kòm pou timoun ki te aprann mwens tankou ti gason Buffalo (figi 2), ki moun ki te pòv ak pike sou lit (figi 3). Menm nan mitan zòn mouye a ki ba, yo te kapab lite sou ti mòn yo nan tan lib yo.

“Vt trâu, vật bò, vật gò, vật đống

    Lit ak Buffaloes; batay ak bèf; lit sou ti mòn yo; lit sou ti mòn yo Vật đá thành vôi, vật đồi thành nước Lit avèk wòch pou vire yo nan lacho; batay ak ti mòn pou vire yo nan dlo.

Vật nổ trời đất, vật cho cột thành than ... ”

    Lit jouk syèl la ak latè eksploze; batay jouk poto vire nan chabon.

... Kontinye ...

BAN TU THU
12 / 2019

GADE TOU:
◊  Literati tradisyonèl ak ARTIK MARTIAL nan Vyetnam - Pati 2