SIYIFIKASYON TÈM "TẾT"

Frape: 454

GAZ NGUYEN MANH ¹

     Sèjousi, tèm nan "Tt" sèten peyi te konsidere kòm yon kalite trè orijinal "Jou Konje" nan nasyon Vyetnamyen an, yon gwo jou fèt yon ti jan diferan de sa yo ki nan lòt nasyon yo nan zòn nan (Japon, Kore di ...) ak enfliyanse pa kilti Chinwa. Sepandan, anpil chèchè yo te eseye trase tounen nan sous la nan tèm sa a ki provenant soti nan "L Tiết" nan Chinwa yo. Se konsa, "Tet" se pa mwens ke yon erè nan tèm nan "Tit". Lè devlope, eksplikasyon sa a sanble trè enteresan tankou "Poukisa" se tou yon lòt mechansteksyon sou 2 Sino-Vyetnamyen son yo "Pa fè sa”(Siyifikasyon Tết oswa New Year Day), tèm souvan yo itilize nan ekspresyon an "Pa fè sa”(Se tou pre). Yon ekspresyon plis remakab se "pa gen anyen”(Jounen komen ak jounen an) nan ki tèm yo "t" ak "Tit" orijine soti nan de sino yo sino-Vyetnamyen "Tit tự". Siyifikasyon an nan " T" se lòd siksesyon ane, sezon, jou, mwa, konsa, "tiết tự" vle di kalkile tan an ak lòd nan siksesyon di etabli divès kalite "Tt" ²

     Nguyên đán (nguyên vle di kòmansman, inán vle di nan maten an) vle di maten an nan premye jou nan ane a linè. Nguyên đán yo rele tou "Chèn"Sa vle di"Chèn sa a"Siyifikasyon premye maten an nan premye mwa nan linè. Anplis, moun tou itilize tèm nan "Tam chiêu”Sa vle di 3 maten (premye maten nan ane a linè, premye maten nan sezon an, premye maten nan mwa a linè).

     Pandan tout kou istwa Chinwa, "Tt Nguyên Đán"Te chanje anpil fwa:

- Anba rèy Twa Wa yo nan la Dinasti l 'la, mwa a "Dn"(tig la) te chwazi kòm premye mwa nan linè nan ane a pour selebre Tt (sa a se paske nan epòk sa a moun te renmen koulè nwa a)

- Nan Shang dinasti te chwazi mwa aOu"(Buffalo) kòm premye mwa nan linè.

- Nan Tch'ou dinasti te chwazi mwa aT"(sourit la kòm premye mwa a) (kòm moun ki nan ki epòk te renmen koulè wouj la).

- Nan la Lès Tch'ou epòk, Confucius adopte sistèm Hia a pou Tt te chanje ankò nan mwa a "Dn"(tig la).

- Nan Ts'in dinasti ankò chanje Tt nan mwa a "Li"(kochon an) ki se dizyèm mwa a.

- Dinasti Han la te swiv Confucions e ankò te chwazi mwa a "Dần" (tig la) sa vle di premye mwa nan linè.

     Depi lè sa a, nan "Tt Nguyên Đán"Te vin estabilize ak jou a ak mwa yo pa chanje.

      Rezon ki fè moun yo gen chwa sa yo endike anwo a se ke chak dinasti te gen opinyon pwòp li yo, men, aktyèlman tout opinyon sa yo soti nan kategori a nan panse ki bay tan yon siyifikasyon patikilye depi tout tan kreyasyon an nan mond lan. "Ou"(sourit) èdtan se tan fòmasyon an, la "Ou"(Buffalo) èdtan se tan an sou latè vini nan lavi ak "Dn"(tig) èdtan se tan an Man fèt.

NÒT:
¹ Associate Pwofesè HUNG NGUYEN MANH, Doktè nan Filozofi nan Istwa.
²  Selon PHẠM ĐÌNH TÂN - Festival Vyetnamyen nan Springtime - Tinh Việt Almanak Literati - Spring Mậu Tuất - Pibliye nan Saigon an 1958, p.55.

BAN TU THU
01 / 2020

NÒT:
◊ Sous: Vyetnamyen Lalin New Year - Major Festival - Asso. Professeur HUNG NGUYEN MANH, Doktè nan Filozofi nan Istwa.
◊ Ban Tu Thu te mete tèks an karaktè gra ak imaj sépia thanhdiavietnamhoc.com

GADE TOU:
◊  Soti nan kroch nan syèk bonè 20yèm rituèl tradisyonèl ak festival.
◊  Enkyetid moun ki previdan - Enkyetid pou poul ak gato.
◊  Vyetnam Lunar New Year - vi-VersiGoo
◊ elatriye